Pajuna stier.

In september heb ik een mooie nazomerwandeling gemaakt in het Stramproyerbroek en de Stramproyerheide, die deel uitmaken van het Kempen-Broek gebied. Op een perceel, genaamd "Lieëg Hei", trof ik weer wat andere runderen aan voor het TaurOs- project. De Pajuna stier op de foto is een jongvolwassen dier, dat daar sinds kort samen met een vijftal prachtige Italiaanse Maremmana primitivo koeien en een kalfje te zien is. De maremmana koeien zijn medio november al weer verplaatst naar de Loozerheide.

Het Pajuna rund werd (vanwege het vlees)ongeveer vanaf 1950 gekruist met andere rassen, zoals Retinta, Murciana en andere meer winstgevende rassen zoals Charolais. Het ras is dus eigenlijk niet meer 100% raszuiver. Het heeft echter nog voldoende DNA- lijnen die een duidelijke gelijkenis met het oerrund hebben, zoals hun langbenige, atletische lichaamsbouw.
Net als de andere robuuste runderen in het TaurOs- project blijkt het Spaanse Pajuna rund goed te kunnen overleven onder zware omstandigheden. Het traditionele Pajuna leefgebied is voornamelijk in de Andalusische hooglanden en bergen. Ze zijn niet alleen “winterhard”, maar kunnen ook goed tegen warmte. Daardoor past het Pajuna rund goed in het kruising- en fokprogramma van het TaurOs- project.

Pajuna stieren wegen gemiddeld 600 kg en hebben een schofthoogte van zo’n 165 cm. De stieren zijn donkerbruin tot zwart met een kenmerkende bleke aalstreep over de rug, een meelsnuit en een mooie bruine lichtgekrulde bles. De hoorns, met name die van de stieren, zijn meestal naar voren gericht en zijn licht van kleur met een donker uiteinde.
Hoewel gewaardeerd voor de kwaliteit van het vlees, werd het ras van oudsher voornamelijk als trekdier ingezet.
Dit runderras staat nu onder speciale bescherming bij het officiële Spaanse stamboekvee, want hun aantal is vooral snel afgenomen tijdens de jaren 1980 en 1990. In 1992 stond het ras zelfs op het punt om uit te sterven. Op 29 bezochte bedrijven, werd toen vastgesteld dat met een totaal van minder dan 100 dieren, slechts 8 daarvan nog als zuiver konden worden beschouwd.(bron: Animal Production and Natural Resources Utilisation in the Mediterranean mountain areas, A. Georgoudis,A. Rosati,C. Mosconi, 2005)

Taurossen op de Weerter Kempen 2015

In de vorige blog, ging het over de Taurossen op de Loozerheide. In deze blog wil ik het hebben over de Taurossen op de Weerter Kempen. Dit is een voormalig landbouwgebied aan de Nederlandse kant van de Kempenweg bij Lozen, waar behalve graslanden ook een gemengd bos ligt.

In "de enige echte Weerter Kempen" en "Taurossen smachten naar vers gras" heb je al kennisgemaakt met de runderen die daar lopen. Dat is al weer bijna een jaar geleden. Intussen is de kudde gegroeid tot een 14-tal dieren.

Het is telkens weer opvallend om te zien hoe de koe in het midden (een kruising tussen een Tudanca en een Schotse Hooglander), zich alleen bezig lijkt te houden met het mannelijk geslacht. Tussen de koeien zul je haar zelden of nooit aantreffen.

Die dame in kwestie is dus deze Maria. Bijzonder trouwens dat deze koe een naam heeft gekregen.
Deze koe is al vanaf het begin betrokken bij het Taurosproject. Eerst aan het "Kwaoj Gaat" en later in 't "Brook".
Toen zag je haar altijd aan de zijde van Machiel,een forse Sayuguese stier die voor meerdere nakomelingen heeft gezorgd, maar die vanwege zijn dreigend gedrag, is weggehaald.
Als je op deze en deze link klikt kun je die foto's nog eens bekijken.

Maria met jong op Wisseblök/ 't Kwaoj Gaat, 3 1/2 jaar geleden

In mei 2012 heb ik deze foto nog van haar gemaakt, waar ze op staat met een kalfje. Ik vermoed dat dat nu niet meer gaat lukken.... Het is trouwens een koe die zich nergens iets van aan lijkt te trekken. Meestal is een oudere, ervaren koe de leidkoe; die bepaalt het kuddegedrag. In tegendeel tot wat veel mensen denken, heeft de stier namelijk niets te vertellen; het zijn de dames die de dienst uitmaken. Maar of Maria de leidkoe is??
Ik betwijfel het, maar mogelijk dat anderen hier meer over weten.....

De stier aan de rechterkant is een stier die als een van de eersten in de Weerter Kempen werd geplaatst. Het is een Pajuna stier, die ik in november 2012 voor de eerste keer zag op een perceel genaamd "Lieëg Hei" . Samen met enkele Maremmana koeien. Niet lang daarna zijn de koeien verplaatst naar de Loozerheide en is deze Pajuna een tijdje op Siëndonk en Wisseblök/ Kwaoj Gaat geweest. Ik heb daar hier en hier nog een foto van. Op die percelen was hij steeds in gezelschap van een grote Maremmana stier die daar de dienst uitmaakte. Ik betwijfel of hij daar voor nageslacht heeft kunnen zorgen. Daarna is hij dus naar de Weerter Kempen verplaatst. Samen met een andere Pajuna stier en enkele Limia koeien die ook op Wisseblök/ Kwaoj Gaat waren. Er waren een aantal jonge dieren bij. Zo goed als zeker nakomelingen van de Maremmana stier, hoewel ik dat niet zeker weet..

Hoewel de dieren mijn aanwezigheid hebben opgemerkt, regeren ze niet en grazen rustig verder.

Zoals je ziet is de Pajuna waar ik het net over had (rechts) in de tussentijd enkele maatjes gegroeid.
Ook zijn er samen met Maria nog 2 gekruiste Hooglanders van 't "Brook" , bij gekomen en zorgt deze Pajuna voor nakomelingen.

Op de volgende foto's zie je enkele stieren en koeien met hun kalfjes. Als je ze allemaal wil zien, klik dan op Tauros weertnatuur.

Op Carnivoraforum.com wordt verondersteld dat de linker koe een raszuivere Limia koe is (mee eens, want die komt idd. van Wisseblök/Kwaoj Gaat) en dat de dieren rechts allebei haar nakomelingen zijn. Leuk dat die trouwens mijn blog hebben gevonden. Hoor ik het eens van kenners......

Taurossen op Kwaoj Gaat/Wisseblök 2015

Ik kan zien dat er regelmatig vanuit het buitenland bezoekjes zijn op mijn blogs over de Taurossen en de foto's die ik daarvan op Flickr heb geplaatst. Onlangs is (uiteraard met mijn toestemming), een blog met foto's van de Taurossen op de Loozerheide en Weerter Kempen geplaatst op de Breedingback blog van een zoölogie student op de universiteit Wenen en vond ik een interessante analyse over de mogelijke afkomst van de jonge dieren op het veel bezochte Carnivoraforum. Van Ark of Free Nature kan ik die helaas niet verwachten.

Dit soort reacties kan ik dan ook alleen maar toejuichen en ook nu hoop ik dat er weer gereageerd wordt.

Foto van april 2013

In januari 2013 zijn 3 Limia runderen met kalfjes en een Limia stier op het Kwaoj Gaat/Wisseblök geplaatst. Raszuivere dieren die (als ik het goed heb) rechtstreeks uit Spanje kwamen. Herkenbaar aan het oranje oormerk. Je kunt het nog eens terug lezen door HIER op te klikken.
Het Limia rund of Limiana is dus een Spaans ras. Uit de provincie Galicië. Qua kenmerken, gehardheid en robuustheid staat het dicht bij het oerrund. Bij de Limia zie je, net zoals bij andere runderrassen, variatie.

Maremmana (li.) en Pajuna stier (re.) op Siëndonk in januari 2013

Enige tijd later is de Limia stier elders geplaatst (onbekend waar) en in december 2013 zag ik op Wisseblök/Kwaoj Gaat een Maremmana- en Pajuna stier lopen. Twee stieren, die daarvoor al een tijdje op Siëndonk hadden rondgelopen zoals je op de foto kunt zien.

Een half jaartje later werden de meeste dieren weer verplaatst naar een ander perceel; onder andere naar de Weerter Kempen en Loozerheide. Ik trof in juni 2014 op Wisseblök/Kwaoj Gaat alleen nog de Maremmana stier en één Limia koe met kalfje aan. De Maremmana heeft dus minimaal gezorgd voor een vrouwelijke nakomeling. Dat kun je zien op deze foto.

Intussen lopen er op Kwaoj Gaat/Wisseblök weer andere dieren. Mogelijk dat de Limia koe met haar kalf is gebleven. Nu lopen er 4 Limia koeien met 3 kalfjes en een andere  stier rond. Waar de Maremmana stier van vorig jaar was gebleven was mij niet duidelijk. Op de andere percelen had ik hem ook niet gezien.
De beheerder van Ark vertelde me later , dat de stier zijn werk "had gedaan" en was afgevoerd naar de slachterij van Free Nature.

Het is me ook niet duidelijk of de stier een gekruiste Limia is. De hoornpartij en de "bokkenpruik" doen me namelijk ook denken aan een Maronesa en vanwege de kleuren kun je (als leek) zelfs aan een Pajuna denken.  Kortom, ik weet het niet. Daarvoor ben ik gewoon te weinig deskundig. Mogelijk dat de volgende drie foto's voor anderen meer duidelijkheid verschaffen en dat iemand mij te hulp schiet.

Het is in elk geval een prachtig dier. Ik heb het niet eerder op een van de andere percelen gezien, dus mogelijk is het nog niet lang in ons land. Ik vermoed dat, omdat het ook geen oormerk heeft. Hoewel het me ook onwaarschijnlijk lijkt dat het dan ons land zou binnen kunnen komen, kan ik geen andere reden bedenken.

Op carnivora wordt er het volgende over gezegd:
"As regards the bull I will not hazard any guess regarding its ancestrage, except that judging by the horns neither a pure Maremmana nor a pure Highland were among the parents. As for his looks, he seems a bit heavy in the belly but has a very nicely curved backline with a well-developed hump. The horn shape is acceptable – forward pointing and with very slightly inward-pointing tip(s). As he presumably is relatively young, the horns tips may yet grow a bit. His looks are reminiscent of one of the young bulls in Weerter Kempen (see here), though that one seems a bit shorter in the trunk and has a less pronounced colour saddle".
Ook hier dus geen uitgesproken voorkeur voor een bepaald ras.

Een prachtige kop heeft deze stier. Dit blijkt een 1/2 Lima en 1/2 Pajuna te zijn.

In oktober 2015 zijn door Stichting Taurus 12 runderen vanuit Nederland naar de Donau delta in Roemenië getransporteerd. Behalve de rassen die ook in Kempen~Broek lopen, vind je daar ook het Spaanse ras: Alistana-Sanabresa. Dit rund werd vroeger vooral ingezet als trekdier. De stier die op Kwaoj Gaât loopt vertoont veel gelijkenis met dit ras. Ik heb dit bij Stichting Taurus nagevraagd, maar kreeg helaas geen reactie.....

***Dankzij een reactie op 5 januari 2016 van Henri Kerkdijk-Otten, voormalig mede-oprichter van het Tauros Project, is de onduidelijk over dit ras uit de wereld geholpen. Kijk daarvoor bij opmerkingen.
Dus niks geen Alistana- Sanabresa maar een Limia stier. De beheerder van Ark corrigeert dit in een latere reactie, namelijk 1/2 Limia en 1/2 Pajuna. Mijn dank daarvoor bij beide heren.

Runderen zonder oormerk is eigenlijk strafbaar, want het is in Europa wettelijk verplicht dat die binnen drie dagen na de geboorte een oornummer hebben. Deze regel wordt "honderd hectare regeling" genoemd. Het geldt namelijk voor dieren die grazen op een gesloten gebied tot een oppervlakte van 100 ha. In gebieden groter dan 100 ha. is de regel van het oormerken binnen 3 dagen niet nodig. Als dat oormerken dus om de een of andere reden niet lukt, worden ze er tijdens een vangactie later in het jaar alsnog van voorzien.

Die vangactie staat momenteel zo te zien ook te gebeuren. De hekken zijn al enige tijd geleden geplaatst en er wordt hooi in gegooid, zodat de dieren er in en uit lopen en aan de veranderde situatie kunnen wennen. Het vangen is uiteindelijk toch een hectisch moment voor ze en moet met tact gebeuren.

Ook dit kalfje heeft nog geen oormerk.

Het najaar is ook dé tijd van de vangacties bij de runderen van FREE Nature. Allereerst moet soms op de percelen het aantal dieren teruggebracht worden naar een aantal dat ze de winter zonder bijvoeren kunnen overleven. Om die reden moeten dieren verplaatst worden, maar er zijn ook dieren die niet aan de "eisen" van het oerrund voldoen. Die worden dan afgevoerd naar de slachterij van FREE Nature. En tot slot biedt dit vangen dus ook de kans om alle dieren alsnog van oormerken te voorzien. Het zorgt echter altijd weer voor onrust..

Dit is een koe die volgens mij al vanaf januari 2013 op Kwaoj Gaat/Wisseblök is. Hoewel het natuurlijk ook mogelijk is, dat ze nog niet lang geleden vanuit Spanje is geïmporteerd. Dat ze niet in Nederland is geboren is te zien aan het oranje oormerk.  De Nederlandse oormerken zijn namelijk geel. Volgens mij is deze koe ook zwanger.

De enige echte "Weerter Kempen"

In de vorige blog over de “ Kempen” heb ik uitgebreid stilgestaan bij het gedeelte dat in het Belgische Lozen ligt en dat ik, om misverstanden te voorkomen, maar “Lozer Kempen” heb genoemd.
Hoe een en ander in elkaar zit wat betreft de naam Kempen, heb ik al verteld in de blog “Weerter Kempen”. Vandaag wil ik het hebben over de ca. 100 ha. grote Kempen op Weerter grondgebied.
De enige echte “Weerter Kempen” dus...........

Doorkijkje vanaf het bos op de akkers van de "Weerter Kempen". Foto van oktober 2014

Hoog gelegen akkers ten opzichte van het omringende gebied. Foto oktober 2014

Hoewel we het hebben over één gebied is er een groot niveauverschil van de “Lozer Kempen” (en Kettingdijk) met de “Weerter Kempen”. Op de blog over de Kettingdijk vind je de hoogtekaart, die dat goed laat zien. Ook op onderstaande foto's zie je duidelijk deze verschillen vanaf de Kempenstraat.

Het bos aan de Kettingdijk bij de splitsing met de Kempenstraat. Foto van oktober 2014

Hooggelegen akkers  op de "Weerter Kempen"  vanaf de Kempenstraat

Akkers op de "Lozer Kempen" vanaf de Kempenstraat (pal tegenover de akker op de vorige foto)

Terwijl het hoogste punt op de Kettingdijk en Lozer Kempen op 34-35 m. NAP ligt, is het hoogste punt in de Weerter Kempen 38–39 m. NAP. De Kempenstraat is dan ook in dubbel opzicht een grens.

Uitzicht op de "Weerter Kempen" vanaf de zandweg bij de Kettingdijk.

Aan Nederlandse kant vind je dan ook vanwege de hogere ligging voornamelijk akkers en sparrenbosjes. Langs het kanaal ligt een gemengd bos en richting Laurabossen liggen een paar lager gelegen weilanden.

De akkerlanden zijn voor het merendeel nog eigendom van de Belgische landbouwers uit de "Lozer Kempen". Het is eigenlijk geen goede landbouwgrond. Een 90 jarige bewoner van de Kempen vertelde me dat de opbrengt vroeger nog geen 2 ton graan per ha. was. (ter vergelijking: nu brengt goede grond bijna 10 ton op). De boeren gebruiken de grond nu vooral voor de verbouw van mais.

Limia koeien, met in het midden een Pajuna stier, zoeken een zonnig plekje op in het bos.

Het gemengd bos is afgerasterd en Ark/Freenature heeft er een kleine kudde taurossen geplaatst. Het zijn Limia’s, twee Pajuna stieren en enkele gekruiste Hooglanders.

De weilanden naast het bos worden ook door de taurossen begraasd.

Kalfje dat een kruising is tussen een Limia koe en een ????? stier

Er zijn ook een aantal jonge dieren bij. De jongste dieren zijn mogelijk nakomelingen van de Maremmana stier die je op het “Kwaoj Gaât” en “Wisseblök aantreft, want de Limia’s zijn in eerste instantie daar geplaatst.

Omdat Maremmana's van oorsprong uit de moerassen en bergachtige gebieden van Midden-Italië komen, weten ze goed om te gaan met schraal voedsel. Ze hebben het uitzonderlijk vermogen om zich goed aan te passen aan bijzonder moeilijke omgevingen, alsmede het buitengewone vermogen om voedselbronnen die anders niet zouden worden gebruikt, te gebruiken. Ze zijn vooral inzetbaar in met struiken bedekt grasland en ruige bushgebieden en passen daarom ook goed in het fokprogramma van het Taurosproject.

De Pajuna stier die ook een tijdje op "Lieëg hei" en 't "Kwaoj Gaât" is geweest.

Ook de jonge Pajuna stieren zijn enige tijd op 't Kwaoj Gaât geweest, dus een van hen zou ook zo maar de vader kunnen zijn, hoewel ik denk dat dat niet het geval is.

De taurossen moeten gaan zorgen voor een opener bos, met minder ruige onderbegroeiing

Deze dieren moeten er in elk geval voor gaan zorgen dat het bos in de "Weerter Kempen" een wat minder ruige onderbegroeiing krijgt en dat het opener wordt. Voor zo’n taak zijn deze grote dieren goed geschikt.
Ook de er naast gelegen weilanden worden door hen begraasd, hoewel dat natuurlijk ook met "gewone" koeien zou kunnen.

Weten hoe het zit met de Kempen op Belgisch grondgebied?  KLIK dan hier.

Maremmana primitivo nakomelingen?

Op dit moment lopen in Weert op 11 percelen runderen, die deel uitmaken van het TaurOsproject.
Vorig jaar, december 2013, heb ik een blog geplaatst van de taurossen op Siëndonk. Dit perceel ligt tussen de Lochtstraat en de Grensweg in Stramproy. Meest opvallend toen was de kolossale Maremmana primitivo stier die met een Pajuna stier bij de Tudanca koeien liep. De Maremmana stier is inmiddels naar het Wisseblök verplaatst, waar Limia koeien rondlopen en de Pajuna stier loopt nu bij de Limia's in het bos bij de "Weerter Kempen". Over de Maremmana koeien, die op de Loozerheide rondlopen, heb ik al eerder iets verteld, dus dat laat ik nu achterwege. Je kunt het eventueel nalezen door op deze link te klikken.

stierkalf op Siëndonk in december 2013

Op Siëndonk liepen vorig jaar verschillende kalveren rond, waarvan ik niet kon zeggen of dit nakomelingen waren van de Maremmana of Pajuna. Ik vermoedde van de Maremmana, maar wist het als niet-deskundige niet zeker, dus heb hier verder ook niets over verteld. Een van de kalveren die met name opviel vanwege zijn postuur, was deze jonge stier.

Wat ik me ook nog kon herinneren, was dat dit dier als één van de weinigen dichterbij kwam, om eens te kijken welk vreemd wezen daar bij de afrastering stond.

"verse import uit Italië en 100% raszuiver"

Vandaag, precies een jaar geleden, ben ik nog eens terug gegaan om te kijken of het nu wat duidelijker was.

Op het perceel naast Siëndonk, dat "de Lieëg Hei" wordt genoemd, liepen 4 runderen rond.
Drie koeien en één stier van het Maremmana ras. Ik dacht in eerste instantie dat we hier te maken hadden met hetzelfde jonge dier dan op de vorige foto, maar kon dat dus niet met zekerheid zeggen. Het kon namelijk ook de geïmporteerde stier zijn, die Stichting Taurus in november samen met 15 koeien vanuit Toscane heeft laten overkomen. Hierover kun je meer lezen in een artikel van het Brabants Dagblad.

*****Gelukkig attendeerde Denis Frissen, beheerder Kempen~Broek, mij er achteraf op, dat het toch de geïmporteerde stier is. Alle vier dieren zijn, zo verzekerde hij mij, "verse import uit Italië en honderd% raszuiver". Ik had dat blijkbaar ook al kunnen zien aan de afwijkende kleur van de oormerken. Een prachtig dier in elk geval om te zien en omdat hij achter het prikkeldraad zit is het wel prettig om hem van zo dichtbij te mogen bekijken.

Je vraagt je op dat moment echter ook af wat er zou gebeuren als die afrastering er niet zou zijn.......
Ark en Free Nature willen dieren fokken die een sterk wijkgedrag hebben, maar bij dit dier is hier (nog) geen sprake van. Ik adviseer je dan ook om zeker niet in het weiland te gaan of minimaal 25 m. afstand te houden. Of nog beter: blijf achter het prikkeldraad..........

Hoewel ik in eerste instantie dacht dat we bij de koeien misschien ook te maken hadden met gekruiste Maremmana's, heb ik Daniel Foidl van Breeding Back gelijk moeten geven en zijn de drie koeien de Maremmana's die door Stichting Tauros zijn geïmporteerd. Ook Denis Frissen, als meest betrokkende, bevestigt dat nog eens. Nadat de geïmporteerde stier en 15 koeien namelijk 3 weken in quarantaine zijn geplaatst in de Keentsche Uiterwaard bij Keent, zijn ze allemaal overgebracht naar Kempen~broek. Het betreft een tijdelijke oplossing, totdat men een begrazingsgebied vindt, waar de dieren voor een langere periode terecht kunnen.

Ook één van de drie koeien kon haar nieuwsgierigheid niet bedwingen en kwam naar de afrastering. Hoewel de Maremmana lange tijd als trekdier is gebruikt en bekend staat als een volgzaam dier met een sterk wijkgedrag, is dit ook weer een signaal, dat je het beste de minimaal voorgeschreven afstand houdt.

Op de terugweg zag ik dat er ook drie Maremmana koeien liepen in het weiland bij "Baks" (Heltenbosdijk), waar ook Exmoor paarden lopen. Waar de andere 9 koeien lopen is vooralsnog niet bekend. Daar zal ik nog eens naar op zoek moeten gaan.

Mijn vraag bij de titel "Marammenna primitivo nakomelingen?" kan ik dus beantwoorden met een volmondig "nee". Met dank aan Denis Frissen en Daniel Foidl.