Weert en omgeving

Introductie Natuur in Weert en omgeving.
Op onderstaande tabel zie je een overzicht van de door mij bezochte natuurgebieden. Deze kun je aanklikken.
Woorden in de berichten die rood gekleurd zijn, verwijzen naar een onderwerp. Als je daar op klikt kom je in dat bericht terecht. Door links bovenaan het scherm op het pijltje te klikken, ga je weer terug naar het vorige bericht.

"De huidige gemeente Weert en omgeving was in oude tijden voor ¾ omringd door woeste gronden, plassen en moerasgebieden. Het "eiland van Weert" kon toen ook alleen maar bereikt worden via hoger gelegen zandruggen (een overblijfsel uit de ijstijd), die in de moerassige gebieden lagen." (Bron: Stan Smeets, in "Andermaal Altweert").
Volledige tekst >>

Select language

Volgers


Posts gesorteerd op relevantie tonen voor zoekopdracht heksenboter. Sorteren op datum Alle posts tonen
Posts gesorteerd op relevantie tonen voor zoekopdracht heksenboter. Sorteren op datum Alle posts tonen

dinsdag 20 oktober 2015

Herfst 2015.......Paddenstoelentijd deel 1

Nu de herfst is aangebroken kom je overal weer paddenstoelen tegen. Ik heb er tijdens mijn wandelingen dan ook al meerdere gezien, maar wil me in deze post beperken tot een een paar opvallende soorten.

Gele heksenboter

Heksenbezem, heksensnot, heksenboter! Bijzondere namen voor natuurverschijnselen waar de mensen vroeger geen verklaring voor hadden en daarom dachten dat het met heksen te maken moest hebben.
Over heksensnot heb ik in een eerdere post al een en ander verteld.

 

Ook voor deze gele  “vla-klodders” had men vroeger geen verklaring. Het vreemde verschijnsel leidde tot prachtige volksverhalen: zo dacht men dat heksen en trollen 's nachts de koeien molken en na het karnen met de boter knoeiden. ("Troll butter" in het Engels en "Trollsmör" in het Zweeds). Heksenboter of runbloem is inderdaad een bijzonder iets; het is geen dier-, plant-, schimmel- of bacteriesoort, maar een slijmzwam.

witte heksenboter

Hoewel de kleur van heksenboter meestal geel is, kan het ook wit, bruin of zelfs roze zijn. Er zijn meerdere variëteiten. 

Zo’n slijmzwam is dus géén paddenstoel, maar bestaat uit wel een miljoen microscopisch kleine eencellige organismen, die samensmelten en uitgroeien tot een kolonie (plasmodium). Door dat uitgroeien verplaatsen ze zich als het ware over de bosgrond en gaan op zoek naar micro-organismen. Hoewel deze slijmzwam aangetroffen wordt in dode plantenresten, zoals vermolmd hout of dode bladeren, leven ze er niet van. Het plasmalichaam lijkt op een amoebe die groeit door bacteriën en schimmels zoals paddenstoelen (op de linker foto goed te zien) te omvloeien  en zich er vervolgens mee voedt. 

Beelden zeggen vaak meer dan 100 woorden, dus als je dit met eigen wil zién, kijk dan eens voor de aardigheid naar dit filmpje dat ik op YouTube gevonden heb.

heksenboter in een later stadium
Toen ik er 2 weken later weer kwam, was er van een kleurige glibber geen sprake meer. Het was één poederig geheel geworden, dat bij de geringste aanraking uit elkaar viel.

biefstukzwam
Het plukken van paddenstoelen wordt steeds populairder. Het is verboden, maar zolang het gaat om een kleine hoeveelheid voor eigen gebruik, wordt het gedoogd. Op meerdere plekken, zoals het Meinweggebied en Brunssummerheide, wordt het echter niet gedoogd en krijg je zonder pardon een boete van €90,-.
Er ligt echter nog een ander en groter gevaar op de loer voor met name onervaren plukkers; het riskeren van hun gezondheid. Eetbare paddenstoelen hebben namelijk vaak “dubbelgangers” die soms zelfs dodelijk gif bevatten. Het gaat vaak mis, maar incidenten met dodelijke afloop blijven gelukkig zeldzaam, hoewel in Duitsland dit jaar in korte tijd al 2 mensen zijn overleden.

Wat betreft deze biefstukzwam is er geen twijfel. De kleur is onmiskenbaar en deze paddenstoel is dan ook niet gauw te verwarren met andere. De textuur is glibberig en de smaak zuur. Je moet er maar van houden. Ik zou zeggen: “alleen maar naar kijken en aan komen niet!!! ”

Judasoor
Als je tijdens een wandeling een vreemd voorwerp aan een vlier of es ziet hangen en denkt dat het oren zijn, is dat waarschijnlijk deze zwam met de naam "judasoor."

Hoe dat oor daar terecht is gekomen, lees je in deze christelijke legende: Nadat Judas na het Laatste Avondmaal Jezus had verraden met een kus, kreeg hij spijt en besloot zelfmoord te plegen. Hij wilde zich verhangen en koos voor dat doel een wilg uit. Helaas de verkeerde boom, want de buigzame tak boog door en Judas stond weer met beide voeten op de grond. Hij gaf de moed echter niet op en koos een vlier uit. Ook dat ging mis, want de tak was niet sterk genoeg en brak. Tijdens de val schuurde zijn oor langs de bast en scheurde af. Voor zijn derde poging viel zijn keuze op een dikke tak van een es. Deze poging slaagde, maar hierbij raakte hij ook zijn tweede oor kwijt. Sindsdien groeien er “judasoren” op het hout van de es en de vlier.

Judasoor 4 weken later
Een vreemd verhaal eigenlijk dat gewoon niet kan kloppen, als je bedenkt dat die bomen niet in Palestina voorkomen. De legende is dus van puur Europese makelij. Altijd leuk echter om zo iets te lezen.
Desalniettemin heeft deze trilzwam een voorkeur voor vlier en essenhout, hoewel je hem ook op andere bomen aan treft. Hij kan weken van sneeuw en strenge vorst overleven, omdat er een soort natuurlijk antivries in zit.
Je kunt hem dus het hele jaar vinden, maar de herfst is uiteraard de periode dat je de meeste kans hebt hem aan te treffen. Hij heeft in het begin een mooie satijnige donkerroze kleur, die later verkleurt van lila-achtig naar bruinachtig tot bijna zwart.

Tot zover een paar bijzondere soorten die ik gevonden heb. In mijn volgende post zal ik alleen foto's plaatsen. Ik merk dat ik nog veel soorten niet (her)ken en heb daarbij jullie hulp nodig. Aarzel niet om te reageren.
Alvast bedankt................................

maandag 9 november 2015

Herfst 2015.......Paddenstoelentijd deel 4: Van alles wat

"Moeder Natuur" heeft geen vuilverbrander nodig; voor de afbraak in de natuur heeft ze een leger gespecialiseerde "afvalopruimers" in dienst. En die zijn (zeker in de herfst) hard nodig. De paddenstoelen zijn de "bloemen" van dat schimmige schimmelrijk.

In Herfst 2015.......Paddenstoelentijd deel 3 vertelde ik over mijn bezoek aan Domeinbos Lozerheide in de Belgische grensplaats Lozen, waar ik samen met de Slobkousjes op zoek ben gegaan naar paddenstoelen.
Ik heb daar enkele bijzondere soorten van geplaatst en in deze post laat ik er nog een aantal zien.

Houtknotszwam of Dodemansvingers
Een bijzondere zwam, die redelijk veel schijnt voor te komen, maar die ik nooit eerder gezien had, is deze op boomstronken voorkomende houtknotszwam. De Latijnse naam is: Xylaria polymorpha. Polymorpha geeft aan dat de vruchtlichamen allerlei vormen kunnen hebben, maar meestal zijn ze vinger- of knotsvormig. Het meest bijzondere is echter dat de onregelmatig en iets wratachtige Houtknotszwam zwart aan de buitenkant is en het vruchtvlees binnenin spierwit (zie foto rechts bovenaan).. Dit uiterlijk en de zwarte kleur heeft hem de naam dodemansvingers of dodemansduimen opgeleverd.

Houtknotszwam
Paddestoelen worden ook wel aangeduid als "kinderen der duisternis" en namen als dodemansvingers, satansboleet, judasoor, heksenboter en elfenbankje verwijzen naar een verleden dat rijk is aan bijgeloof. Onze voorouders vonden de plotselinge verschijning en snelle groei van paddenstoelen raadselachtig en verdacht. A. van der Ploeg schreef in zijn paddenstoelenboek "Kinderen der Duisternis" (1951) over de dodemansvingers het volgende: "Het zijn de vingers van ontaarde, gestorven kinderen, die bij hun leven hun ouders sloegen en nu elk najaar weer de ruwe gekromde vingers boven de aarde brengen om vergeving af te smeken voor hun euvele daden".

Kalkschaaltje
Deze kleine zwammetjes, die meestal over het hoofd worden gezien,  heb ik helaas niet in de Nieuwsbrief van de Slobkousjes terug gevonden. Naar mijn bescheiden mening is dit (onder voorbehoud) een kalkschaaltje.  Er zijn ......tig soorten, zoals dof-, bruin-, bros, bol-, schijfvormig-, parelgrijskalkschaaltje etc. De meeste soorten worden omschreven als zeldzaam of zeer zeldzaam. Om de juiste soort te determineren is microscopisch onderzoek nodig, maar  zou dit nou het Dof kalkschaaltje kunnen zijn?

Het kalkschaaltje is een slijmzwam, dus vergelijkbaar met de boompuist en heksenboter. Ze komen voor op dood hout en schors en de daarop groeiende zwammen. Je kunt op de foto ook zien, hoe ze de waaiertjes koloniseren. In de vergroting (klik hiervoor even op de foto) is dit beter te zien.

Kalkschaaltje
Kalkschaaltjes kenmerken zich - zoals aan de naam ook is af te leiden- door een kalkachtige schaal.
Die schaal kan zowel ruw als glad zijn. Bij de meeste soorten bestaat die uit twee laagjes, soms ook drie. Het binnenste omhulsel is zeer dun (een soort membraan) en doorzichtig. Na verloop van tijd is dit omhulsel bros en breekbaar. Net zoals bij de heksenboter kun je op deze foto ook zien, dat het zwammetje bij aanraking a.h.w. "verpoedert"...., of met andere woorden: zijn sporen verspreidt.

Dennenvlamhoed
De Dennenvlamhoed vind je op takken en (verdekte) stronken van loofbomen zoals eik, berk, beuk en op naaldbomen, in bossen op voedselarme zandgrond. Het is een niet bedreigde, algemeen voorkomende soort, die je de hele maand november nog tegen kunt komen.

 
De hoed heeft een diameter tot 5 centimeter en is vlak tot gewelfd. Het oppervlak is kaal en glad en heeft een fraaie bruingele, of goudgele tot oranje kleur. De lamellen zijn geelachtig en verkleuren later naar bruinachtig gevlekt. De steel is direct onder de hoed lichtgeel, daaronder bruinig met witte vezels. Het vlees heeft een bittere smaak, de geur is zoetig.


Wollige bundelzwam
De Lozerheide is vanaf midden 19e eeuw in gebruik geweest als vloeiweide (watering), maar veel van de hooilanden zijn tussen 1919 en 1966 beplant met populieren, die door de “Union Allumetière” gebruikt werden voor de productie van lucifers. In de jaren '70 kocht de Vlaamse overheid deze “vloeiweiden”. Veel populieren zijn nu op leeftijd en leggen vanzelf het loodje, of worden vanwege de herinrichting gekapt. Ze vormen een ideale voedingsbodem voor veel zwammensoorten. Een zo’n soort is de wollige bundelzwam.

Verwarring met andere soorten ligt niet erg voor de hand. Deze soort is namelijk goed herkenbaar door zijn voorkomen op populieren, zijn droge hoed, vezelig-wollige schubben, de kleur, geur en zijn bittere smaak.
De hoed is 5-20 cm in doorsnee, lichtgrijs tot geelbruin met vezelig wollige schubben, die tot buiten de rand kunnen uitsteken. Ik las ergens dat de wollige bundelzwam van oorsprong een ras uit Japan is, maar weet niet of dat wel klopt..

Narcisridderzwam
De narcisridderzwam is een paddenstoel, die sinds de jaren '70 van de vorige eeuw aanzienlijk zeldzamer is geworden. Hij heeft een voorkeur voor eikenbomen die minstens enkele tientallen jaren oud, maar nog wel vitaal zijn. Je vindt hem dan ook meestal in de berm van met eiken beplante paden, op zandig-lemige bodems. Op de onderste foto’s zie je de bladeren van Amerikaanse eiken, die langs de aanvoersloot of oploopzouw staan.

De soortnaam sulphureum betekent "zwavelgeel". De hoed is aan de bovenzijde zwavelgeel, dikwijls met roodbruine of olijfkleurige tinten in het midden, en heeft een diameter van 2.5 tot 7 centimeter. Hij is bolvormig met een enigszins gegolfde rand, in oudere toestand meer uitgespreid, waarbij hij knobbel houdt in het midden.

Je ziet dat de plaatjes aan de onderzijde zwavelgeel van kleur zijn en vrij ver uiteen staan. Tussen twee normale plaatjes bevinden zich 1 of meer verkorte lamellen. Die worden “ lamellulae” genoemd. De steel is zwavelgeel, waar roodachtige vezels door heen lopen. Hij kan onderaan en in het midden dikker zijn dan aan de top. Narcisridderzwammen verspreiden een onaangename geur, die een beetje aan gas doet denken en ze zijn giftig.

Tot zover weer wat soorten die we vonden op de Lozerheide.
Ik hoop dat er een Slobkousje reageert als ik het mis heb met een soort.
Ik wil in de loop van deze week nog 1 blogje plaatsen met een aantal interessante soorten, maar zal niet meer zo diep op de materie ingaan. Dan wordt het dus meer plaatjes kijken.....

Is je belangstelling voor paddenstoelen gewekt en wil je er meer over lezen, dan kun je op deze link klikken. Maar wees gewaarschuwd, want je bent dan even zoet..........
Als je mijn hele paddenstoelenverzameling wil zien op Flickr, klik dan op deze link.

Veel kijk- en/of leesplezier.


zaterdag 14 oktober 2023

Herfst 2023.......Paddenstoelentijd deel 2: Myxomyceten

De afgelopen weken ben ik weer met de paddenstoelenwerkgroep op pad gegaan. Op dit moment zie je  gelukkig weer veel soorten.  Ik heb er dan ook het nodige over te vertellen. 

Deze post wil ik het echter alleen over slijmzwammen, oftewel myxomyceten hebben. Over myxomyceten heb ik al eerder  geschreven. Dat kun je onder andere HIER en HIER nog eens nalezen als  je wil. 
Wel even op het pijltje linksboven in het scherm klikken om naar deze post terug te keren.

Probleem bij myxomyceten is dat ze niet alleen moeilijk te fotograferen zijn vanwege hun formaat, maar de meeste zijn ook moeilijk op naam te brengen. Dat geldt niet voor onderstaande  grotere soorten als Heksenboter, Boompuist, Kalkschuim, Boomwrat (Bloedweizwam of Blote billenzwam) en Rossig buiskussen. 

Over deze soorten heb ik eerder al iets geschreven. Door op de foto te klikken kun je dat nog eens doorlezen.  Wel even door scrollen in de post. 
Als je daarna op het pijltje links bovenaan  in het scherm klikt, kom je weer terug op deze post.
Heksenboter
Boompuist
Groot kalkschuim
Boomwrat, Blote billenzwam of Bloedweizwam
Rossig buiskussen

Deze zijn nog goed herkenbaar, maar omdat de vruchtlichamen van de veel kleinere myxo's zoals kalkkopjes, kristalkopjes, kalknetjes, netpluimpjes, schijnpluimpjes en draadwatjes  vaak en snel van vorm en kleur veranderen bij rijping en er een dag later weer heel anders uit zien, wordt het moeilijk. Het detecteren van de soort en op naam brengen is meestal alleen mogelijk met behulp van een microscoop.  Een specialistisch werkje dat mijn pet te boven gaat en dat ik graag aan anderen over laat.
En om het helemaal moeilijk te maken, worden er nog elk jaar nieuwe soorten gevonden en op naam gebracht.  Zo zijn er momenteel bijvoorbeeld al 26 verschillende soorten draadwatjes, die zo op het oog minimaal van elkaar verschillen. Op dit moment gaat het in totaal al om ca.300 soorten in ons land. 
Dus zeg 't maar.................................

Onderstaand zie je slijmzwammetjes die we de afgelopen weken hebben gevonden en wel op soortnaam hebben  kunnen brengen. Door er op te klikken kun je nu de foto's vergroot bekijken.

 
Asgrauw netwatje
Kalkkopje (waarschijnlijk het Strokalkkopje)
Zilveren schijnpluimpje
 
Kalkkopje onbekend
  
Netpluimpje onbekend
 
 Gezellig draadwatje
 
Netsporig pluimkussentje (zeer zeldzaam)
Draadwatje. (waarschijnlijk het Fopdraadwatje)
 
Netpluimpje (het Roodbruin- of Gebundeld netpluimpje)
 
Zilveren netpluimpje  in meerdere stadia
 
Fopdraadwatje (li.) en een onbekend Kalkkopje (re.)
 
Lang netwatje

De volgende 2 foto's lijken ook op slijmzwammen, maar zijn het niet. Ze behoren tot de trilzwammen en verwanten zoals bijvoorbeeld het Judasoor.  Ze zijn vooral te vinden in de late herfst of aan het begin van de winter. Het zijn Beukenkorrelkopjes.  Ze zijn pas sinds de eeuwwisseling in Nederland bekend en zijn nog zeldzaam. Het aantal meldingen is derhalve nog zeer beperkt, maar lijken op te rukken. Daarom is het leuk om die ook te laten zien. 

Je vindt ze vooral op beuken (maar ook op andere loofbomen) op oude landgoederen en in oude bossen waar de bomen aan het aftakelen zijn. Ze groeien tussen scheurtjes in de bast of op het kale hout van net afgestorven, maar nog staande bomen, of op takken van nog weinig verteerd hout.  
Zoals je ziet groeien ze in grote groepen en zijn gesteeld. Aan de top van elk steeltje staat een bolletje. De kleur van de steel is bruin. Het bolletje (peridium) is aanvankelijk wit grijzig, later bruin en tenslotte wordt het zwart. Het oppervlak is korrelig. 
 
Beukenkorrelkopjes


 ********************Voor andere suggesties houd ik me aanbevolen********************

Blogarchief